प्रोप टेक क्या ऐ, ते भारतीय परिदृश्य च इसगी ध्यान देने आला सेक्टर की बनांदा ऐ?
जीवन ते उद्योग दे हर क्षेत्र च बधदे शहरीकरण ते डिजिटलीकरण कन्नै, अज्ज तकनीक भारत च समग्र भलाई-बेहतरी च सुधार ते मुक्ख आर्थिक मीट्रिक गी चलाने च केंद्रीय प्रेरणा शक्ति ऐ. तकनीक दे इस तेजी कन्नै अपनाने कन्नै परंपरागत उद्योगें गी बाधित करने दी आशाजनक क्षमता आह्ले नमें नजारे बी खुल्ले न. भारतीय रियल एस्टेट सेक्टर इक ऐसा सेक्टर ऐ जेह् ड़ा तकनीकी गड़बड़ी ते डिजिटल रूपांतरणें लेई प्राइम कीता गेदा ऐ, जेह् ड़ा हाल दे ब’रें च डिस्पोजेबल आय च बाद्दा कन्नै होर बी उत्प्रेरक ऐ.
प्रोपटेक, जां संपत्ति तकनीक, रियल एस्टेट उद्योग दा एह् चौराहा ऐ जिस च तकनीक, सॉफ्टवेयर, ते डिजिटल समाधान ऐ जिसदा मकसद संपत्तियें दी बिक्री-खरीद, अनुसंधान, विपणन, ते प्रबंधन गी मता बनाना ऐ. प्रोपटेक भारतीय रियल एस्टेट बाजार च इक नमां पर आशाजनक क्षेत्र ऐ कीजे अंततः, पार-उद्योग तकनीकें कन्नै बदलाव औग जे अस किस चाल्ली देश दे रियल एस्टेट बाजार कन्नै जुड़े दे आं ते किस चाल्ली टैप करने आं. रियल एस्टेट क्षेत्र ते निर्माण उद्योग च नवाचार ते रुकावटें दा बी भारत दे महत्वाकांक्षी लक्ष्य च [2025] तगर 5 खरब अमरीकी डालर दी अर्थव्यवस्था तगर पुज्जने च कीमती भूमिका निभाने दी मेद ऐ. इस क्षेत्र गी होर आवासीय ते व्यावसायिक रियल एस्टेट च बंडेआ जाई सकदा ऐ ते स्थायित्व, वित्त, बिक्री, ते निर्माण कन्नै तकनीकी एकीकरण दा गठन करदा ऐ.
जि’यां-जि’यां इंटरनेट दी पैह् चन ते डिजिटलीकरण उभरदे (टीयर-II ते टीयर-III) शैह् रें च सर्वव्यापी होआ करदा ऐ, प्रोपटेक ते एह् उप-क्षेत्र ग्रामीण ते शैह् री खेत्तरें च रियल एस्टेट दी क्षमता गी अनलॉक करने ते समग्र स्थानीयकृत विकास गी बढ़ावा देने च बेह्तरीन क्षमता दस्सदे न. भारत आस्तै, प्रोप टेक स्टार्टअप कुल मान्यता प्राप्त स्टार्टअप दा 6% शा मता हिस्सा ऐ. विश्व पटल पर (इस क्षेत्र लेई) कुल जुटाए गेदे फंडिंग दे मामले च देश चौथे नंबर पर ऐ, जेह्ड़ा छियासठ राउंडें च लगभग 89.1 मिलियन अमरीकी डालर ऐ. 99acres, Magicbricks, ते Nobroker इस उद्योग दे किश प्रमुख नां न जित्थें खरीददार, विक्रेता, ते एजेंट इक बटन दे स्पर्श कन्नै रियल एस्टेट दे बारे च जानकारी ते आदान-प्रदान करी सकदे न.
इस क्षेत्र दी उम्मीद दी छलांग आस्तै जिम्मेदार किश उभरदे रुझान न सह-कार्य ते सह-जीवित थाह् रें च तेजी कन्नै बधाऽ, सोशल मीडिया दी प्रमुखता, ब्लॉकचेन, मशीन लर्निंग, ते एआई (आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस) च तरक्की, ते निर्माण तरीकें ते सामग्री च गड़बड़ी. इसलै रियल एस्टेट सेक्टर दा देश दे जीडीपी च 6-7% योगदान ऐ. भारतीय ब्रांड इक्विटी फाउंडेशन (आईबीईएफ) दे मुताबिक, इस क्षेत्र दी कीमत 2030 तगर 1 खरब डालर थमां मती होई सकदी ऐ, ते 2025 तगर, एह् संभावित तौर उप्पर भारत दे जीडीपी (सकल घरेलू उत्पाद) च लगभग 13 प्रतिशत योगदान देई सकदा ऐ.
सेक्टर-केंद्रित तरक्की गी अग्गें बधाने ते मेक इन इंडिया पैहलकदमी गी गति देने लेई मती सारी एमओएचयूए (आवास ते शैह्री मामलें मंत्रालय) योजनाएं ते मिशनें गी बी निर्देश दित्ता गेआ ऐ. प्रधानमंत्री आवास योजना – शैह्री (पीएमएवाई-यू) गी झुग्गी-झोपड़ी च रौह्ने आह्लें समेत आर्थिक तौर उप्पर कमजोर अनुभाग (ईडब्ल्यूएस)/निम्न आय समूह (एलआईजी) ते मध्यम आय समूह (एमआईजी) श्रेणियें च शैह्री आवासें दी कमी गी दूर करने लेई शुरू कीता गेआ हा. आधुनिक, हरियां, ते आपदा-लचीली तकनीकें गी अपनाने ते बढ़ावा देने च सुविधा आस्तै इस योजना दे तैह्त 2021 च इक आवास प्रौद्योगिकी उप-मिशन (टीएसएम) शुरू कीता गेआ हा. इस कार्यक्रम च देसी ते नमें सिरेआ निर्माण ते निर्माण सामग्री गी प्रदर्शित करने लेई भारतीय आवास प्रौद्योगिकी मेला (आईएचटीएम) दा बी आयोजन कीता गेआ ते भारतीय रियल एस्टेट बाजार दे अंदर संभावित भविक्ख दी तकनीकें गी समर्थन देने लेई पंज इनक्यूबेटरें दी स्थापना च बी सहूलियत दित्ती गेई.
आशाजनक एफडीआई (प्रत्यक्ष निवेश), क्राउडफंडिंग, संस्थागत निवेश, ते होर मते सारें गी चलाने दी समर्थ कन्नै, प्रोपटेक सेक्टर अगली महत्वपूर्ण गल्ल ऐ जिस पर ध्यान देने दी लोड़ ऐ- खासतौर पर भारतीय बजार लेई. तकनीक उप्पर अपनी मती निर्भरता दे कारण इस उद्योग च कोविड-19 दे बाद इक उल्लेखनीय रिकवरी दिक्खी गेई ते एह् देश गी डिजिटल सशक्त अर्थव्यवस्था च बदलने आस्तै भारत सरकार दी प्रमुख पैह्लकदमी डिजिटल इंडिया कन्नै रलियै तेजी कन्नै बधै करदा ऐ. पर, अपनी बेहतरीन क्षमताएं गी खोलने लेई इस क्षेत्र च अजें तोहड़ी दे विकास ते सफर दी जरूरतें दा आकलन करने दी लोड़ ऐ ते मते जरूरी हितधारकें गी अर्थव्यवस्था उप्पर इसदे दूरगामी असर च गहराई कन्नै गोता लाने दी लोड़ ऐ.
जरिया:
1.रिपोर्ट – भारतीय रियल एस्टेट दे भविष्य दा मॉडलिंग प्रोपटेक, एनारोक द्वारा (लिंक)
2.www.ibef.org
3.https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx्रेसविज्ञप्तिपृष्ठ.aspx?PRID=1809163