शीर्श 8 स्टार्टअप सेक्टर संभवतः पोस्ट कोविड- 19 महामारी बद्दे दे लेई
कोरोनावायरस प्रभाव सिर्फ जिसमानी नेई ऐ, ऐह स्वभाव, मनोवैज्ञानिक, एर्गोनोमिक ऐ ते किश बेल्लै दे लेई इत्थै रौहना ऐ।!
कुसै भी ते प्रसार गी शामल करना प्राथमिक चिंता दा विशय ऐ, परिणामी विपत्तियाँ असेंगी इसी मटाने दे लम्बे समें बाद देगी।. किश भी सामान्य नेईं होग जा पराने गौरव गी परतिएं बहाल नेईं कीत्ता जाग, ऐह् साहड़े लेई इक नमां सामान्य होग।. अस कॉरपोरेट दे कन्नै-कन्नै स्टार्टअप खेत्तर च भी व्यवहारिक बदलावें गी दिक्खा’रदे ऐ।. केई उद्योगें च बड्डे पैमाने उप्पर असंतोश ते मुल्ख भर च उच्चे स्तर दी बरोजगारी.
मनुक्ख जिन्दड़ी दे नुक्सान गी गलाने दे लेई हिमशैल दा सिर्फ इक सिरा ऐ, जेहड़ा चला’रदे बेल्लै दे परिदृश्य दी खतरनाक राख ऐ. स्टार्टअप ते एमएसएमई इकोसिस्टम दे अंदर मते सारे विनाशकारी आफ्टरशॉक महसूस कीते जाङन. एह् पूंजी ते निवेश दे लगातार प्रवाह उप्पर निर्भर न, जेह्ड़े महामारी दे कारण पूरी चाल्ली ठप्प होई गे न.
जीआं के मते सारे स्टार्टअप नेताएं ते उद्यमियें गी नुक्सान थमां बचने दे लेई बाह्र निकलने दी रणनीतियें दी तपाश ऐ, साहड़े थमां किश नै पैहले गे खतरे गी छोड़ी दित्ता ऐ।. आकांक्षी मलाजमें, परजोजनाएं ते बचारें गी असलीयत च खिलने दे लेई कुौ भी अग्गे बद्दे दे लेई बरेस लगी सकदी ऐ।. टेम माड़ा ऐ ते सिर्फ परेशानी चेलने आह्ले गे बचङन.
इस सब गी वैंटेज प्वाइंट थमां दिक्खदे होई इस सब दा फायदा केईं उद्योगें गी बी होआ करदा लब्भा करदा ऐ. कीजे एह् कोई अर्थव्यवस्था आसेआ चलाए जाने आह्ला पिघलना नेईं ऐ, एह् इक ऐसी आपदा ऐ जेह्ड़ी हत्थै च औने आह्ले बुनियादी ढांचे गी तबाह नेईं करी सकेआ, इसनें बस एह् सब किश ठप्प करी दित्ता ऐ. इस सब्भनें दे मद्देनजर किश सेक्टर गै हाल दे इनें हालातें दे मोड़ दा पूरा फायदा चुक्कदे लब्भदे न. जदके साढ़े च किश लोकें लेई एह् इक जीने की लड़ाई, कुछ ऐसे वी हन जिन्हां ने इस मौके दा फायदा उठा के इस राज्य दी किस्मत बनाई.
मुल्ख भर च सरकारी निकाएं आस्सेआ निर्देशत नमें निजम दे लेई शिश्टाचार, उपभोक्ताएं दे बश्कार इक बड्डा तौर-तरीका तबदील ऐ। ऑनलाइन शॉपिंग थमां लेइयै सोशल डिस्टेंसिंग ते घट्ट-संभावना ऐ जे कंजेस्टेड-हाई डेंसिटी आह्ली थाह्रें दी जात्तरा करना, सामान्य होना उनां भैड़ा नेईं ऐ जिन्ना अस मनंदे ऐ.
इन खेत्तरें थमां किश दे लेई, नमां सामान्य नमें मौके च लेआग।. इक नमां बजार जेहड़ा पैह्ले बगैर हत्थ लगाए दा हा हुन हड़प्प दे लेई तेआर ऐ।. जीआं जे अस ऐह् सभ आक्खाने ऐ, किश स्टार्टअप पैह्ले थमां गे पूर्वोक्त परिदृश्य उप्पर कम्म करा’रदे ऐ.
आओं ओकड़े खेत्तरें पर इक निगाह पौने आं जेहड़े उनदे बपार मॉडल दे लाह् दे लेई होग:
- प्रवर्तन निदेशालय तकनीक
ऑनलाइन तलीम ट्यूशन, वेब पाठ्यक्रम ते होर उस बेल्लै दी गरज बनी गए ऐ जिसलै स्कूलें ते शैक्षणिक तनजीमें गी कार्ज करने दी अजाजत नेई ऐ।. अपूरणीय, ऑनलाइन तलीम खेत्तर अचनचेत बाद्धा दिक्खा’रदा ऐ ते जिन्दड़ी दे सभनें खेत्तरें दे लोक, हर इक कोविड- 19 प्रभावत राश्ट्रें थमां , पारंपरिक शिक्षण ते सीक्खने दे विकल्पें दी तपाश करा’रदे ऐ.
लोक अपने न्याने ते जागते गी ओकड़र थाह्रे उप्पर भेजने थमां डरा’रदे ऐ जित्थै समाजक गड़बड़ी दा भ्यास नेईं कीत्ता जाई सकदा ऐ ते इस करिए एड-टेक खेत्तर हर संभव इकाई उप्पर टैप करा’रदा ऐ जेहड़ा ओह् करी सकदे ऐ।. इसदे अलावा, जेहड़ा समें दे लेई सुवधाजनक, समग्र ते मते टकाऊ ऐ जिसलै तक्कर जे साहड़े कौल कोविड- 19 महामारी दे लेई इक स्थाई उपचार नेईं ऐ.
- सैह्त ते कल्याण
खेड्ड च मुल्खे भर च सैह्त आपातकाल दे कन्नै, ऐह् सैह्त ते कल्याण खेत्तर दे लेई अपने आप गी उपयोगकर्ताएं दे बश्कार इक जरूरत दे रूप च थाहर देने दा इक बड्डा मौका ऐ। खुद गी निर्णायक ते मता जरूरी समरथन तंत्तर दे रूप च ब्रांडिंग करदे होई, ऐह् उद्योग पैह्ले थमां गे भविक्ख च सभनें मतां बकास दे दृश्टिकोण दे कन्नै बद्दने दी ओर ऐ.
प्रतिरक्षा च कमी दे व्यामोह दे आसन्न खतरे दा सामना करा’रदे लोक, जनैही किसी भी चीज दा इंतजार करा’रदे ऐ जेहड़ा उनेंगी सैह्त ते फिट रौहने च मदाद करे।. जिससी जोड़िए, मुल्खें भर दे अधिकारिएं आस्सेआ बक्ख-बक्ख सलाह इस तरीके दी चीजें गी बदावा देआ’रदे ऐ, ते जेहड़ा बिना कुसै ते चीज दे प्रचार दे लेई इक अनसुना ऐ।. कन्नै गे, इस तरीके दी चीजें दी मंग इनी तेजी थमां बद्दी ऐ जे मजूदा संस्थाएं दे कौल पैह्ले थमां गे प्लेट उप्पर उनदी भूख थमां मता ऐ.
- माली सेवाए ते एनबीएफसी
आगामी ध्याड़े च अपरिहार्य ऐ इक गल्ल सभनें माली घट्ट ऐ।. तनजीम घट्ट जा कोई नकदी भंडार दे कन्नै फसग. हत्थ च मुद्दें दा बाद्धा, बरोजगारी ते सैह्त दे मुद्दें गी बदतर बनाई देग।. जनैहे बेल्लै च, विनियमित माली सेवा प्रदाताएं ते एनबीएफसी दी म्हत्तवपूर्ण भूमिका हुंदी ऐ.
अविवादित रूप् थमां, असुरक्खत उधार किश जनैहा होग जिस थमां लोक बाद च करलाङन।. उनेंगी घट्ट थमां घट्ट कोलाटरें दे खलाफ पैहे दी लोड़ होग ते कड़े पारंपरिक बैंकिंग सिस्टम निश्चित रूप थमां इस तरीके दे परिदृश्यें च नीतियें दी कमी करङन।. बरोजगार माहनुएं गी कश्कार ते निक्के उद्योगें दे लेई ते जिन लोकें गी घट्ट नोटस पर पैहे दी लोड़ हुंदी ऐ, ऐह् माली संस्थाएं आशा दी इकमात्तर किरण होग.
- सास- रिमोट-वर्किंग टूल्स
सास & रिमोट वर्किंग टूल्स ऐसे समें च सफलता दे रस्ते च ठीक गै पौंदे न. स्वभाव च बदलाव कन्नै जेह् ड़े असेंगी दिक्खने दी संभावना ऐ, SaaS एप्लीकेशन & रिमोट वर्किंग टूल्स जारी परियोजनाएं गी सुविधाजनक बनाग ते भविक्ख दे जतनें लेई होर मती हद तगर रोड मैप प्रशस्त करग.
ऐह् अनुप्रयोग भविक्ख च बहुसंख्यक बपार संचालन ते मजूदा लोकें दे लेई इक आश्रय थाह्र दे रूप च स्थापत होङन।. इस बेल्लै च कार्ज संस्कृति गी चंगे उत्पादकता दे लेई प्रेरित करदे होई , बेल्लै दी लोड़ दा समरथन करदे होई, ऐह् मुल्खे भर च केई ब्रांडें दे लेई चेगे रुख दे लेई स्थिति जा संक्रमण च मदाद करङन.
- ई-वाणिज्य ते वितरण आधारित सेवाएं
बक्ख-बक्ख मुल्खें च लगाए गेदे राश्ट्रीय लॉकडाउन दे कन्नै, समाजक गड़बड़ी गी आगामी म्हीनें दे लेई नमें सामान्य दे रूप च भ्यास कीत्ता जा’रदा ऐ, अगर ब’रे नेई, ते लोक बजारें, कराने दी दुकानें ते सार्वजनिक थाह्रे पर इकट्ठा होने थमां परहेज करते ऐ, तां ई-कॉमर्स ते डिलिवरी अधारत खेत्तर बड्डे पैमाने उप्पर बद्धा’रदे ऐ।. ऐह् जरूरी ते गैर-जरूरी चीजें दी खरीद दे लेई इक सुरक्खत ते दूर दा रस्ता दिंदा ऐ, जिस थमां कोविड- 19 दे लेई एहतियाती उपाय दे रूप च सलाह दित्ती जंदी ऐ, उद्योग गी गाह्क-खुदरा परिचालन च स्पाइक दिक्खना ऐ.
तकनीकी क्रांति ते इंटरफेस प्रबंधन प्रणालियें दे आगमन गी दिक्खदे होई, ऐह् उद्योग पैह्ले थमां गे इक बकास प्रक्षेपवक्र उप्पर हा।. मगर घटनाएं दे हालिया मोड़ ने पूरे खेड्ड गी अभूतपूर्व स्तरें तक्कर उत्प्रेरित कीत्तां।. जेह् ड़े लोक ऑनलाइन आर्डर कीते गेदे यूटिलिटी दा इस्तेमाल करने थमां परहेज करदे हे; सेवाएं ते माल-मवेशी हून अपनी रोजमर्रा दी जरूरतें दे मताबक खरीददारी लेई अनुकूल होई जा करदियां न.
- ओटी प्लेटफॉर्म ते ऑनलाइन गेम
शीर्श मीडिया ते ऑनलाइन गेमिंग मनोरंजन दे पारंपरिक तरीकें थमां उप्पर उभरेआ ऐ।. मूवी थिएटर, गेमिंग हब ते होर मनोरंजक-मनोरंजन थाह्रे उप्पर प्रतिबंध ते प्रतिबंधें दे कन्नै, इन ओटीटी प्लेटफार्में ते ऑनलाइन गेमिंग दुनिया गी अंतराल च भरना पेआ.
जल्दी गे, जेहड़े लोक इनदे आदी नेई हे, ओह् आदतन होङन ते किश मनोरंजन गी पूरा करने दे लेई इनदी थाह्र लेने दी लोड़ होग।. ऐह् बेल्ला ते लागत-कुशल साबत होई न, इक्क गे तजुरबे दा इक मते निजीगत संस्करण प्रदान करदे ऐ ते इक घर दे अराम थमां इनदा तजुरबा करी सकदा ऐ.
- फार्मा, जीवन विज्ञान ते प्रयोगशालाएँ /पैथोलॉजी
इक होर प्रमुक्ख खेत्तर जेहड़ा इक बजेता दे रूप च सामने आया, ऐह् फार्मा, जीवन बज्ञान ते पैथोलॉजी खेत्तर ऐ।. होई सकदा ऐ जे जागत, जोआन जा बुजुर्ग हों, कोविड- 19 दे मद्देनजर, अधिकांश मनुक्ख आबादी दे लेई पर्याप्त सैह्त दवा ते सुविधाएं मजूद होना चैहंग.
इक बारी इक टीका सफलतापूर्वक बिकसित होई जाने दे बाद, साहड़े वर्तमान फार्मा उद्योग दा अकार चंगे दे लेई बदली जाग. हर इक इंसान गी इक खुराक दी लोड़ होग ते हत्थ उप्पर मंग दे लेई प्रदान करने दे लेई साहड़े फार्मा उद्योग दे कंधें उप्पर होग।. ऐह् लोक इक नेक कम्म के लिए मुहैया करा’रदे होंग, मगर उनदे लेई भाग्य बनाना निश्चित थमां मता ऐ.
- प्रबंधत दफ्तर थाह्र
इक होर सेक्टर जेह्ड़ा बाकी कोला उप्पर चली जाग, ओह् ऐ प्रबंधत दफ्तर थाह्र कारपोरेट, स्टार्टअप ते कमर्शियल रियल एस्टेट लेई. दूरस्थ कम्म करने आह् ली संस्कृति दी प्रचलित लहर दे कन्नै-कन्नै कारोबार गी आक्रामक तरीके कन्नै लागत च कटौती करने कन्नै, लागत-कुशल, आरामदायक प्रबंधत दफ्तरें दी जगहें दी लोड़ दिक्खी जंदी ऐ.
लोकें गी कम्म दे लेई जात्तरा करने दी संभावना नेईं होने थमां, ऐह् प्रबंधत दफ्तर थाह्र हत्थ दी लोड़ दे लेई इक उपयुक्त विकल्प प्रदान करङन।. स्टार्टअप, एसएमई ते इत्थै तक्कर जे कॉरपोरेट निकाय चीजें गी संतुलित करने दे लेई लागत च कटौती दी उम्मीद करा’रदे ऐ ते ऐह् खाली जगह उस दा सेई समाधान प्रदान करदे ऐ।. ऐह् पारंपरिक दफ्तर केंद्रें दी तुलना च सुरक्खत ऐ ते समान दे लेई परिचालन लागत दे इक अंश दे लेई औंदे ऐ.
चेचे रूप थमां, साहड़े थमां मते सारेआ दे लेई भविक्ख अंधकारमय ऐ।. अर्थव्यवस्थाएं बकास दे लेई अनिश्चित ऐ, औने आह्ली तमाहियें दे लेई साहड़े उप्पर बपार बरोजगारी करघे ऐ, मगर उपरोक्त खेत्तरें ते उद्योगें दे लेई नेईं।. मौसम दे बादलें च भी ऐह् चमकते रोङन।. जिसलै तूफान गुजरदा ऐ, तां ऐह् ग्यान ते उद्योग दे नेताएं दे रूप च सामने औङन.
लेखक दे बारे
विनायक अग्रवाल myHQ दे सह-संस्थापक न, जेह्ड़ा इक स्टार्टअप ऐ जिसदा मिशन मिलेनियल लोकें दे कम्म करने दे तरीके च क्रांति आह्नना ऐ. ओह् लोकें गी कम्म करने, नेटवर्क बनाने ते सह-बनाने आस्तै सुंदर & प्रेरणादायक कोवर्किंग स्पेस ते वर्क कैफे दा नेटवर्क बना करदे न. myHQ 10,000+ उद्यमी, फ्रीलांसर ते कम्म करने आह् ले पेशेवरें दा इक जीवंत समुदाय बी ऐ.
दिल थमां इक उद्यमी, विनायक इक आईआईटी दिल्ली दे इक बिद्यार्थी ऐ ते उनें माईएचएचक्यू शुरू करने थमां पैह्ले 2 दे लेई गोल्डमैन सैक्स दे कन्नै कम्म कीत्ता.