ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ପାଇଁ କର୍ମଚାରୀ ଷ୍ଟକ୍ ବିକଳ୍ପ

ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ନୂତନ ଆରମ୍ଭ ମଧ୍ୟ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ କ୍ଷତିପୂରଣ ସଂରଚନାରେ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗକୁ ସୂଚିତ କରେ. ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଗୁଡିକରେ 'ବାଇ-ଡିଫଲ୍ଟ' ଅଭିନବ କ୍ଷମତା ଅଛି, କାର୍ଯ୍ୟରେ କିପରି କ୍ଷତିପୂରଣ ଦିଆଯାଏ ତାହା ଉପରେ ଆଧାର କରି ସେମାନଙ୍କ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସୃଜନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ. କୌଣସି ଅସୁବିଧା ନାହିଁ ଯାହା ଆମର ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ସମାଧାନ କରିପାରିବ ନାହିଁ - ଯେଉଁଥିରେ ବଜାର (ଭାରତୀୟ କିମ୍ବା ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ) ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଥିବା ସର୍ବୋତ୍ତମ ପ୍ରତିଭା ନିଯୁକ୍ତ କରିବା ସମୟରେ ନଗଦ ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ. ନଗଦ ପୁଞ୍ଜି ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‍ ଗୁଡ଼ିକ ଶୀର୍ଷ ପ୍ରତିଭା ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ ବଜାୟ ରଖିବା କିପରି ପରିଚାଳନା କରିବେ? ଉତ୍ତର ହେଉଛି ଇଏସଓପି କିମ୍ବା କର୍ମଚାରୀ ଷ୍ଟକ୍ ବିକଳ୍ପ ଯୋଜନା.

ଏହି ଅବଧି ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କୌଣସିଟି ଅପରିଚିତ ନୁହେଁ; ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକୁ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ଦୁଇଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଇଥାଏ (କ) ସର୍ବୋତ୍ତମକୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା, ଏବଂ (ଖ) ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପାଇଁ ସର୍ବୋତ୍ତମକୁ ବଜାୟ ରଖିଥାଏ. ଅବଶ୍ୟ, ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ଆଂଶିକ-ମାଲିକ ମଧ୍ୟ କରିଥାଏ. ତେଣୁ, ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ପାଇଁ ଭାବନାତ୍ମକ ସଂଯୋଗ ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଗଦ କ୍ଷତିପୂରଣ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ଅଟେ. ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ପ୍ରତିଭା ପୁଲ୍ ର ସାମୂହିକ ବିଶ୍ୱାସକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି, ଯାହାକି ସେମାନେ ସହ-ସୃଷ୍ଟି କରୁଛନ୍ତି. ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକର ଲାଭ ଅତ୍ୟଧିକ ଅଟେ - ଏଣୁ, ଏହା ନିଜର ସୂକ୍ଷ୍ମାତିସୂକ୍ଷ୍ମ ବିବରଣୀ ଜାଣିବା ଯେ କୌଣସି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ପାଇଁ ମହତ୍ତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ.

ଆସନ୍ତୁ ଆରମ୍ଭ କରିବା!

ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକର ଆବଣ୍ଟନ

ଇଏସଓପି କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ଗଠନ କରାଯାଇ ପାରିବ. ଅଧିକାଂଶ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାଇଭେଟ୍ ଲିମିଟେଡ୍ କମ୍ପାନୀ ଅଟେ ଓ କମ୍ପାନୀ ଆଇନ 2013 ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇଥାଏ. ଏହି ଅଧିନିୟମ ଏକ ଅନୁମୋଦିତ ଇଏସଓପି ଅଧୀନରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ (କିମ୍ବା ଏହାର ହୋଲ୍ଡିଂ କିମ୍ବା ସହଯୋଗୀ କମ୍ପାନୀ)ର କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଅଂଶଧନ ଆବଣ୍ଟନ କରିବାର ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ, ଭବିଷ୍ୟତର ତାରିଖରେ କିନ୍ତୁ, ପୂର୍ବ-ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମୂଲ୍ୟରେ. ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ଅତି କମରେ 75% ଜଣ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶୀଦାର ଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଇଏସଓପି କୁ ଅନୁମୋଦିତ କରାଯିବା ଉଚିତ. ପୂର୍ବ-ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମୂଲ୍ୟ ଶେୟାରଗୁଡ଼ିକର ଫେସ୍ ଭ୍ୟାଲୁ ହୋଇପାରେ. ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସେହି ଅଂଶଧନ ଯାହାର ବଜାର ମୂଲ୍ୟ ₹ 1,000 ଅଟେ, ଯାହାକୁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ₹ 10 ରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇପାରିବ. ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଲାଭ ହେଉଛି ଏକ ପାର୍ଥକ୍ୟ, ଯାହା ମୋ ଉଦାହରଣରେ, ମୋ ଅଂଶ ପିଛା ₹ 990. ଏହା ଏକ ବଡ ମୂଲ୍ୟ ହୋଇପାରେ ଯଦି କର୍ମଚାରୀ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ପୁଞ୍ଜି ର କିଛି %s ର ମାଲିକ ହୋଇଥାନ୍ତି. ଏହା ଏହିଭଳି ଫରକ ଅଟେ ଯାହାକି କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଦିନ ଗୁଡ଼ିକରେ ବିଚାର ରେ ନିବେଶ କରାଯାଇଥିବା ବିଶ୍ଵାସ ପାଇଁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେଇଥାଏ.

ଆଉ ଗୋଟିଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଆମେ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ହେଉଛି ଇଏସ୍‌ଓପି ଅଧୀନରେ ଅଂଶଧନ ମାଗଣାରେ ଦିଆଯାଇପାରିବ ନା ନାହିଁ. ଦୁଇଟି ମତାମତ ଅଛି - ଗୋଟିଏ, 'ସ୍ୱେଟ୍ ଇକ୍ୱିଟି' ଶେୟାର୍ ପାଇଁ ରିହାତିଯୁକ୍ତ ମୂଲ୍ୟର ଲାଭ ସଂରକ୍ଷିତ ରହିଛି - ଏକ ଅବଧାରଣା ଯାହାକି ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଆଇନଗତ ଭାବରେ ଭିନ୍ନ ଅଟେ; ଏବଂ ଦୁଇ- ପୂର୍ବ-ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମୂଲ୍ୟର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ରିହାତି ମୂଲ୍ୟ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ. ପୂର୍ବରେ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ ରୁଢିବାଦୀ ଷ୍ଟାଣ୍ଡ ହେବେ ଏବଂ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ କୁ ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଜଣେ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନେବା ଉଚିତ.

ESOP ଟ୍ୟାକ୍ସ ହୋଇଛି କି?

ଏଠାରେ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣିମ ନିୟମ ରହିଛି- ତେଣୁ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ପନ୍ଦନ ରହିଛି, ଟ୍ୟାକ୍ସ କୁ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ! ଷ୍ଟକ୍ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଟ୍ୟାକ୍ସ କରାଯିବ. ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି କାହା ଉପରେ କର ଲାଗୁ ହୁଏ? କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ମିଳୁଥିବା ଲାଭ ଉପରେ ଟିକସ ଲାଗୁ ହୁଏ. ଉଦାହରଣ ତାଲିକାରେ, ଟ. 990 ଉପରେ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଲାଗୁ କରାଯିବ. ଟ୍ରିଗର୍ ହେଉଛି କାର୍ଯ୍ୟର ତାରିଖ-କିଛି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ଏହାକୁ ଦେଖିବା. ଆୟକର ଅଧିନିୟମ 1961 ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ତାରିଖରେ ଅଂଶଧନର ବଜାର ମୂଲ୍ୟ (ବ୍ୟବସାୟୀ ବ୍ୟାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଠାରୁ କମ୍‌ ନୁହେଁ!) ଏବଂ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଏହା ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ପୈଠ କରୁଥିବା ପ୍ରାକ୍‌-ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମୂଲ୍ୟ ‘ପର୍‌କ୍ୱିସିଟ୍‌’ ଭାବରେ ଟ୍ୟାକ୍ସ କରାଯିବ’.

ସ୍ଲାବ୍ ଦର ଉପରେ ଟ୍ୟାକ୍ସ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ. ଅଧିକ, ଇଏସଓପି ଅଧୀନରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ଶେୟାର ବିକ୍ରି ତାରିଖ, ଅଧିକ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଗଣନା ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ବିକ୍ରି ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ବଜାର ମୂଲ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଫରକ ଉପରେ ପୁଞ୍ଜିଗତ ଲାଭ ଟ୍ୟାକ୍ସ ଦେୟ ଅଟେ.

କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ମୋର ପରାମର୍ଶ ଯେ ସେୟାର ଗୁଡ଼ିକୁ ନଗଦ ଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯିବା ସମୟରେ କୌଣସି ତାରିଖ ଯାଏଁ ସେୟାର ଗୁଡ଼ିକୁ କିଣିବାର ବିକଳ୍ପକୁ ବିଳମ୍ବିତ କରନ୍ତୁ. ଅନ୍ୟଥା, ବଡ ଟ୍ୟାକ୍ସ ବହିର୍ଗମନ ହୋଇପାରେ. ପ୍ରାଇଭେଟ୍ ଲିମିଟେଡ୍ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକର ଅଂଶଧନ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜରେ କିମ୍ବା ଷ୍ଟକ୍ ବଜାରରେ ଟ୍ରେଡ୍ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ. ତେଣୁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସହଜ ଭାବରେ ଲିକ୍ୱିଡେଟ୍ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ. ଯଦି ବିକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ, ତେବେ କର୍ମଚାରୀ ଅଣ-ନଗଦ (ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଏକ ଅଣ-ବିଦ୍ୟମାନ!) ଲାଭ ଉପରେ ଟ୍ୟାକ୍ସ ପୈଠ କରିବାକୁ ପଡ଼ିପାରନ୍ତି. ଅଧିକନ୍ତୁ, ବେତନ ପୈଠ କରାଯାଇଥିବା ଓ କର୍ମଚାରୀ ମାନଙ୍କୁ ଉପଲବ୍ଧ କରାଯାଇଥିବା ଲାଭ ଉପରେ ଟ୍ୟାକ୍ସ କାଟ୍ କରିବା ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ଦାୟିତ୍ଵ ଅଟେ; ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିର ସାମ୍ନା କରିପାରିବ ଯେଉଁଠାରେ ବେତନର ନଗଦ ଉପାଦାନ ଅଣ-ନଗଦ ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଶୁଳ୍କ ଦେବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ. ତେଣୁ, ଏହା ସଠିକ୍ ଭାବରେ ଇଏସଓପି ସଂରଚନା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ.

ଇଏସଓପି ର ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକ

ଷ୍ଟକ୍ ବିକଳ୍ପ, ନାମରୁ ଯେପରି ଜଣାଯାଉଛି, ଏହା ଆଧାରଭୂତ ସମ୍ପତ୍ତି କିଣିବା ପାଇଁ ଏକ 'ବିକଳ୍ପ' ଅଟେ, ଯାହାକି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ଏକ ଅଂଶ. ସେୟାର କିଣିବା ପାଇଁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଉପରେ କୌଣସି ଦାୟିତ୍ଵ ନାହିଁ; ଏହା କେବଳ ଏକ ବିକଳ୍ପ ଅଟେ ଯାହାକି କର୍ମଚାରୀ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ କିମ୍ବା ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ ନାହିଁ. ପ୍ରତ୍ୟେକ ଇଏସଓପି ପାଖରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପାଦାନ ରହିବ;

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଇଏସଓପି ଏହି ଶବ୍ଦ ଗୁଡ଼ିକର ଏକ ଖେଳ ଅଟେ ଓ ଏହିପରି ବୁଝାମଣା ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏବଂ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ମହତ୍ତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ

ଏକ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ କ’ଣ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଉଚିତ୍ ?

ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଭାବରେ, ଆଇନ ସହ ଅନୁପାଳନ ଭାବରେ ଏକ ଇଏସଓପିର ପ୍ରାରୂପ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ସହ ଏହା ଟ୍ୟାକ୍ସ ସକ୍ଷମ,

ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଏମିତି ହେବା ଉଚିତ୍;

• ଏକ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ ଏବଂ ସହଜରେ ପରିଚାଳିତ କରି ହେଉଥିବା ଷ୍ଟକ୍ ବିକଳ୍ପ ସଂରଚନା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତୁ, ଯାହାକି ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍‌ ଦ୍ୱାରା ଆର୍ଥିକ ସହଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରି ଏକ କର୍ମଚାରୀ ଷ୍ଟକ୍ ବିକଳ୍ପ ସ୍ଥାପନ କରିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିପାରିବ
• ଯେତେବେଳେ ଇଏସଓପି ବିଦେଶୀ ମୂଳ କମ୍ପାନୀର ଅଂଶ, କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରବେଶ କରାଯାଇ ପାରିବ ସେତେବେଳେ ବିଦେଶୀ ବିନିମୟ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ଆଇନ୍ ଗୁଡ଼ିକ ସହ ଅନୁପାଳନ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତୁ,
• ଭାରତୀୟଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷରେ ଲାଭ ବିବରଣୀ ଉପରେ ସମସ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ବୁକିଙ୍ଗ କରିବା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତୁ
• ଜିଏଏପି, ଯଥା: କର୍ମଚାରୀ ସେୟାର ଆଧାରିତ ଦେୟ ଉପରେ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ନୋଟ୍ ଯାହାକି ଅଧିକାଂଶ ମାମଲାରେ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଲାଗୁ ହୋଇଥାଏ
• ଷ୍ଟକ୍ ଅପ୍ସନ୍ ପ୍ଲାନ୍ ରେ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରନ୍ତୁ, ଯେଉଁଠାରେ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି. ମନେ ରଖନ୍ତୁ, ସେହି ଇଏସଓପି ଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି କର୍ମଚାରୀ ଓ ସେମାନଙ୍କର ସୁଧ ପ୍ରତି ମିଳୁଥିବା ଲାଭ

ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଶୁଭକାମନା