ट्विटर वर शेअर करा
देयके, कर्ज, स्टॉकब्रोकिंग, विमा किंवा निओबँक असो, तुम्ही त्याचे नाव द्याल आणि भारतीय फिनटेक इकोसिस्टीममध्ये आहे. भारत जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या फिनटेक बाजारपेठांपैकी एक आहे आणि आज भारतात 2,100 पेक्षा जास्त फिनटेक स्टार्ट-अप्स विद्यमान आहेत ज्यांची आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक आहे. भारत जगातील तिसरी सर्वात मोठी फिनटेक अर्थव्यवस्था म्हणून प्रतिष्ठित आहे आणि आर्थिक वर्ष 2025 पर्यंत $150 अब्ज चालविण्याची अपेक्षा आहे. भारताला फिनटेक विस्तारासाठी एक हॉटस्पॉट बनविण्यासाठी विविध घटक प्रमुख सक्षमकर्ते म्हणून कार्य करतात. भारतात 35 वयापेक्षा कमी वयाच्या लोकांचे अनुकूल जनसांख्यिकी आहे ज्यांची आर्थिक क्षेत्रात नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञानाची इच्छा आहे. फिनटेक क्षेत्रासाठी भांडवल, सरकारी उपक्रम आणि नियामक सहकार्यांची मोठ्या प्रमाणात उपलब्धता आहे. तंत्रज्ञानातील प्रगतीमुळे इंटरनेट ॲक्सेस आणि मोबाईल ॲक्सेसच्या बाबतीत भारताने मोठ्या प्रमाणात वाढ दिसून आली आहे. अनेक वर्षांपासून, नवीन ट्रेंड्सने फिनटेक सेक्टरमध्ये आकार घेतला आहे आणि नवीन टर्मिनोलॉजी युनिव्हर्सल पेमेंट्स इंटरफेस, बिटकॉईन्स, आता पे लेटर (BNPL) मॉडेल, डिजिटल बँकिंग, निओबँकिंग, ओपन बँकिंग आणि इतर बऱ्याच गोष्टींमध्ये समाविष्ट करण्यात आले आहेत. नवीन युगातील फिनटेक कंपन्यांनी गहन प्रवेशाद्वारे भारताला अधिक डिजिटाईज्ड देशात रूपांतरित करण्यास सुरुवात केली आहे. हे स्पष्ट आहे की आता टियर 2 आणि टियर 3 शहरे फिनटेक क्रांतीसाठी देखील आकर्षित होत आहेत, ज्यामुळे भारतातील आर्थिक सेवांचे भविष्य वाहन चालवत आहे.
याव्यतिरिक्त, जीएसटीच्या विमुद्रीकरण आणि अंमलबजावणीसारख्या भारत सरकारच्या कृती देशात फिनटेक स्टार्ट-अप्ससाठी महत्त्वपूर्ण वाढीची संधी निर्माण केली आहे. डिमॉनेटायझेशनची घोषणा डिजिटल, इलेक्ट्रॉनिक, तंत्रज्ञान-चालित प्लॅटफॉर्मसाठी पेपर-आधारित आणि रोख-आधारित अर्थव्यवस्थेतून बदलण्यासाठी एक प्रमुख चालक म्हणून सिद्ध झाली आहे. फायनान्स सेक्टरमधील डिजिटायझेशन जीवनाचा मार्ग बनला आहे कारण भारतात 2,000 पेक्षा जास्त फिनटेक स्टार्ट-अप्स आहेत, ज्या कल्पना आणि आत्मनिर्भरतेच्या भावनेला चालना देणाऱ्या प्रत्येक प्रकारे बदलासाठी उत्प्रेरक बनत आहेत.
फिनटेक इनोव्हेशन कॅटेगरी
पेपरलेस लेंडिंग, मोबाईल बँकिंग, सुरक्षित पेमेंट गेटवे, मोबाईल वॉलेट्स आणि इतर संकल्पना जे आधीच नवीन आणि डिजिटाईज्ड भारताला आकारत आहेत अशा लँडमार्क इनोव्हेशन्ससह भारत जगातील सर्वोत्कृष्ट फिनटेक अर्थव्यवस्थेपैकी एक म्हणून उदयास आला आहे. येथे फिनटेकमधील मुख्य गेम-चेंजर इनोव्हेशन कॅटेगरी आहेत ज्यांनी मागील काही वर्षांमध्ये महत्त्वपूर्ण वाढ पाहिली आहे.
फायनान्शियल इन्क्लूजन
आर्थिक समावेशन स्टार्ट-अप्स फिनटेकच्या आसपासचे क्रांतिकारी, नाविन्यपूर्ण उत्पादने तयार करण्यास मदत करतात जे परवडणारे, सुलभ आणि कमी सेवा प्राप्त ग्राहकांसाठी सोयीस्कर आहेत. या दिशेने भारतीय फिनटेक स्टार्ट-अप्सचे प्रयत्न अनेक प्रकारे दिसून आले आहेत, जसे की कमी खर्चाच्या तंत्रज्ञानाविषयी नाविन्यपूर्ण उपाय, इनकम्बेंट्स आणि फिनटेक्समधील धोरणात्मक भागीदारी, डिजिटल-ओन्ली बँकांचा प्रारंभ आणि बरेच काही.
आर्थिक साक्षरता
आर्थिक शिक्षणापासून ते स्मार्ट सेल्सपर्यंत, आर्थिक साक्षरता क्षेत्रातील स्टार्ट-अप्सचे उद्दीष्ट यूजरला फायनान्स शिकण्यासाठी शिक्षित करणे आहे. अकाउंटिंग टर्मिनोलॉजी समजून घेणे, आर्थिक विवरण तयार करणे, रोख प्रवाह विवरण तयार करणे आणि विश्लेषण करणे आणि गुणोत्तराची तुलना हे काही विषय आहेत जेथे फिनटेक स्टार्ट-अप्स क्रांतिकारी असल्याचे सिद्ध करीत आहेत.
विमा
इन्श्युरन्स कॅटेगरीमधील फिनटेक स्टार्ट-अप्सचा वाढ ग्राहक वर्तन बदलण्यासाठी आणि इन्श्युरन्स उद्योगाला व्यत्यय आणण्यासाठी प्रगत तंत्रज्ञान सादर करण्यासाठी काम करीत आहे. इन्श्युरटेक स्टार्ट-अप्स गुंतवणूकदारांसाठी एक प्रमुख आकर्षण बनले आहेत आणि तरंग नेतृत्वात अभूतपूर्व निधी प्राप्त झाला आहे.
स्टार्ट-अप इंडियाचे प्रमुख कार्यक्रम, राष्ट्रीय स्टार्ट-अप पुरस्कार, फिनटेक क्षेत्रातील विकासाचे काही प्रमुख सक्षमकर्त्यांना मान्यता दिली आहे आणि आगामी फिनटेक स्टार्ट-अप्ससाठी रोल मॉडेल्स बनण्यासाठी त्यांना विविध लाभांसह पुरस्कार दिला आहे. फिनटेक क्षेत्रातील राष्ट्रीय स्टार्ट-अप पुरस्कार 2021 चे विजेते खालीलप्रमाणे आहेत:
नॅफा इनोव्हेशन्स प्रायव्हेट लिमिटेड
नॅफा इनोव्हेशन्स प्रायव्हेट लिमिटेडने टोनटॅग नावाचे उत्पादन तयार केले आहे, जे सध्या सर्वात मोठे साउंडवेव्ह कम्युनिकेशन टेक्नॉलॉजी प्लॅटफॉर्म आहे जे पायाभूत सुविधा किंवा साधने काहीही असो, कोणत्याही उपकरणावर पेमेंट आणि प्रॉक्सिमिटी ग्राहक प्रतिबद्धता सेवा सक्षम करते. अखंड ह्युमन-टू-डिव्हाईस कम्युनिकेशन आणि डिव्हाईस-टू-डिव्हाईस कम्युनिकेशन सक्षम करण्यासाठी टोनटॅग साउंडच्या शक्तीचा वापर करते. टोनटॅगसह, कोणीही कोणत्याही डिव्हाईसद्वारे किमान किंवा कोणत्याही मानवी संवादासह कोणत्याही डिव्हाईसशी संपर्क साधू शकतो. 132 क्लेम आणि 13 पेटंटसह, नॅफा इनोव्हेशन्स प्रायव्हेट लिमिटेड जगभरातील विविध व्यवसायांना सक्षम करीत आहे आणि त्यांना त्यांचे संवाद चॅनेल्स वाढविण्यास मदत करीत आहे. फीचर फोनचे देयक सक्षम करण्यासाठी एमईआयटीवाय आणि आरबीआय द्वारे 2018-19 डिजिटल देयकांना प्रोत्साहन देण्यासाठी टोनटॅगला फिनटेक पुरस्कार देखील प्राप्त झाले आहेत. कंपनीकडे सरासरी 52 दशलक्ष+ युनिक युजरसह दरमहा 10 दशलक्षपेक्षा अधिक युनिक संवाद आहेत.
अम्बो आयडीटेक प्रायव्हेट लिमिटेड
अम्बो आयडीटेक प्रायव्हेट लिमिटेड ही एक इन्श्युरटेक कंपनी आहे जीने आपले उत्पादन रिस्ककव्री म्हणून विकसित केले आहे, जे त्यांच्या भागीदारांसाठी ओम्निचॅनेल इन्श्युरन्स वितरण सक्षम करते. हे उत्पादन त्यांना चॅनेल्स, प्रकरणे आणि उत्पादनांचा वापर करण्यासाठी त्यांचा विमा वितरण व्यवसाय तयार करण्यास आणि वाढविण्यास मदत करते. कंपनी एका बॉक्स सोल्यूशनमध्ये सर्वसमावेशक इन्श्युरन्स ऑफर करते जे वितरक भागीदाराच्या ग्राहकाच्या आधारासाठी अनुकूल आहे. बॉक्स सोल्यूशनमधील इन्श्युरन्समध्ये विविध जनसांख्यिकीसाठी लाईफ इन्श्युरन्स, जनरल इन्श्युरन्स आणि हेल्थ इन्श्युरन्सचा समावेश आहे. रिस्क कोव्हीरी किंमतीचा शोध, उत्पादन शिफारशी आणि एंड-टू-एंड ओम्निचॅनेल डिजिटल खरेदी रेकॉर्ड सक्षम करण्यास मदत करते. मुंबई आयडीटेक प्रायव्हेट लिमिटेड हा मुंबई फिनटेक हबचा आधीच भागीदार आहे, जो महाराष्ट्र सरकारचा उपक्रम आहे.
पुढे रोडमॅप
नवीन युगातील फिनटेक कंपन्या आणि तुमच्यासारख्या स्टार्ट-अपसह, भारतीय फिनटेक उद्योगाने विविध आंतरराष्ट्रीय बाजारातून स्पॉटलाईट मिळवले आहे. आधुनिक वित्तीय तंत्रज्ञानाची वाढत्या जागरूकता ने भारतीय फिनटेक क्षेत्राला अत्यंत आवश्यक प्रोत्साहन प्रदान केले आहे. स्टार्ट-अप इंडिया विविध केंद्रीय आणि राज्य धोरणांद्वारे भारतातील फिनटेक क्षेत्रातील विकासाला चालू ठेवत आहे. राष्ट्रीय स्टार्ट-अप्स पुरस्काराचा आमचा प्रमुख उपक्रम पारंपारिक आर्थिक क्षेत्र आणि सध्याच्या फिनटेक क्षेत्राला आधुनिक तंत्रज्ञानासह पूर्ण करतो. जर तुम्ही फिनटेक उद्योगात काम करणारे स्टार्ट-अप असाल, तर स्टार्ट-अप इंडियाकडे तुमच्या स्टार्ट-अपसाठी त्याच्या संग्रहात असलेल्या विविध ऑफरचा शोध घ्या.
____________________________________________________________________
संदर्भ लिंक:
https://www.investindia.gov.in/sector/bfsi-fintech-financial-services
